Jak wspierac dzieci w klasach 1-3 w trakcie edukacji zdalnej

Edukacja zdalna dzieci w klasach 1-3 to wyzwanie dla nas wszystkich: wychowawczyń, nauczycieli, rodziców i przede wszystkim dzieci. Szczególna rola w czasie przymusowej izolacji przypada oczywiście Państwu – rodzicom i opiekunom uczniów młodszych klas szkoły podstawowej. Wychowywanie i edukacja dzieci wiąże się z trudem – szczególnie teraz, kiedy wielu z Państwa łączy swoją pracę zawodową ze wsparciem dzieci w zdalnej nauce. Zdajemy sobie sprawę, że realizacja dotychczasowego programu nauczania w warunkach domowych może napotkać różne trudności – techniczne, organizacyjne, motywacyjne. Dzieci mogą ten czas przeżywać na bardzo różne sposoby, w zależności od sytuacji rodzinnej, obecności lub braku rodzeństwa, indywidualnej specyfiki rozwojowej, temperamentu, stanu zdrowia, i innych czynników. Niektóre będą chętnie wykonywały zlecone przez nauczycieli zadania, czekały niecierpliwie na kontakt, ocenę, informację zwrotną. Dla innych może być to czas zniechęcenia do nauki, przeżywania trudności emocjonalnych z powodu ograniczonych możliwości aktywności fizycznej na zewnątrz, kontaktu z rówieśnikami, czy lęku o zdrowie i bezpieczeństwo własne i osób najbliższych.

Pozwalamy sobie zamieścić kilka ogólnych rad, jak możecie Państwo wesprzeć swoje dzieci w efektywnej edukacji zdalnej.

Zaspokojenie potrzeb emocjonalnych

Warunkiem utrzymania przez dzieci ciekawości świata i chęci nauki jest zaspokojenie ich podstawowych potrzeb. Obok potrzeb fizjologicznych szczególne znaczenie ma potrzeba bezpieczeństwa. Zwłaszcza w obliczu pandemii istotne jest spokojne przedstawienie dzieciom sytuacji w której się znalazły, wyjaśnienie powodów dla których nie mogą tymczasowo spotykać się z koleżankami i kolegami w szkole. Przekaz do dzieci o ryzyku zarażenia może mieć też wymiar edukacyjny (np. z wykorzystaniem znanej serii „Było sobie życie”, lub innych materiałów). Należy jednak unikać eksponowania dzieciom treści medialnych, przedstawiania informacji o przebiegu pandemii (typu: liczba zarażonych, liczba zgonów, szczegóły dotyczące choroby). Nawet jeżeli Państwo – dorośli – macie poczucie zagrożenia: zdrowotnego, ekonomicznego, politycznego – warto oddzielić własne obawy od przekazu kierowanego do dzieci. Istotne jest ochronienie dzieci nie tylko przed koronawirusem, ale również przed nadmiernym lękiem.

Pomocne w utrzymaniu względnego poczucia bezpieczeństwa może być – oprócz bliskiej więzi z opiekunem – zaspokajanie potrzeby ruchu i aktywności na zewnątrz (stosownie do osobistych możliwości i aktualnych wytycznych władz), kontaktu z rówieśnikami i członkami rodziny za pomocą komunikacji zdalnej, utrzymanie tych aktywności które są lubiane przez dzieci i podejmowane spontanicznie.

Schemat dnia

Elementem który również buduje poczucie bezpieczeństwa i może być pomocny w organizacji nauki w domu jest trzymanie się pewnego schematu czynności wykonywanych każdego dnia (np. od poniedziałku do piątku, jak w cyklu szkolnym). Dobrze jeżeli schemat ten uwzględnia

obowiązki domowe,
swobodną zabawę i aktywność fizyczną,
względnie stałe pory posiłków i snu,
możliwość korzystania z urządzeń elektronicznych (w tym do kontaktu z rówieśnikami)
oraz oczywiście czynności związane ze szkołą, takie jak wykonywanie zadań zleconych przez nauczyciela, zapoznawanie się z materiałem, pracę z podręcznikami, ćwiczeniami, uczestnictwo w lekcjach online – w zależności od ustaleń wychowawczyń i nauczycieli.

Optymalnie z punktu widzenia efektywności poznawczej dziecka jest jeżeli większa część aktywności „szkolnej” odbywa się w pierwszej części dnia, między śniadaniem, a obiadem. Elementem tego bezpiecznego schematu może być stałe miejsce do nauki, a przygotowywanie go, porządkowanie może być jednym ze stałych zadań do wykonania.

Dla części dzieci pomocne może być stworzenie z Państwa pomocą listy czynności do wykonania w ciągu dnia, np. w poniższego wzoru:

Źródło: Familie.pl

Nie jest to jednak jedyny możliwy schemat edukacji w domu, która musi być przecież dostosowana również do Państwa osobistych uwarunkowań (np. godzin własnej pracy, sytuacji rodzinnej). Korzystnie jest, jeżeli aktywności związane z edukacją przeplatają się z aktywnościami bardziej swobodnymi, ćwiczeniami fizycznymi, lub czynnościami pozwalającymi na odpoczynek.

Ustalenie schematu obejmującego naukę w jej formalnym – szkolnym wymiarze może też ułatwić dzieciom powrót do zwykłej nauki w szkole, gdy ponownie będzie ona otwarta. Kontrast między wymaganiami stawianymi w domu, a tym z czym zetkną się po powrocie do szkoły nie powinien być zbyt duży.

Adekwatnie do możliwości

Dzieci w klasach 1-3 Szkoły Podstawowej rozwijają się w różnym tempie. Różnią się od siebie możliwościami poznawczymi, tempem czytania, liczenia, sposobem reagowania emocjonalnego. Mają różne preferencje – również jeśli chodzi o wykonywanie zadań edukacyjnych. Niektórzy lubią rysować, kolorować, recytować, śpiewać, inni nie znoszą. Jedni piszą sprawnie, inni z trudem i niechętnie. Jedni potrafią dłużej pracować w ciszy, inni potrzebują większej dynamiki, stymulacji. Zróżnicowanie to jest obecne w klasie w szkole i podobnie będzie w trakcie edukacji zdalnej. O ile jednak w szkole nauczyciel ma możliwość bieżącego reagowania na to jak uczniowie odbierają prezentowane treści, wspierania ich w wykonywaniu zadań, dostosowania poziomu trudności, podpowiadania lub odpuszczenia, o tyle w edukacji na odległość ta możliwość jest ograniczona. Ponadto wpływ na aktualne możliwości ucznia mają nie tylko jego osobiste zdolności, czy metodyka pracy na lekcji, ale też szereg okoliczności które mogą być poza wiedzą nauczyciela, takich jak sytuacja w domu, zróżnicowane możliwości udzielania wsparcia dziecku, warunki techniczne czy lokalowe.

Mogą się Państwo spodziewać też tego, że podejście dzieci do edukacji poza szkołą będzie się zmieniać w czasie – po początkowym zainteresowaniu czy ciekawości może przyjść moment znużenia, utraty motywacji lub zwiększonego lęku.

Oczekiwania jakie będą Państwo kierować do dzieci powinny być w związku z tym adekwatne do ich – i Państwa, jako domowych edukatorów i pośredników w kontakcie z nauczycielem – aktualnych możliwości emocjonalnych, poznawczych, czasowych. Zgodnie z rekomendacjami Ministerstwa Edukacji Narodowej priorytetem w edukacji wczesnoszkolnej w okresie pandemii jest bezpieczeństwo uczniów i ich możliwości psychofizyczne.

Widząc codzienne funkcjonowanie swoich dzieci w edukacji zdalnej mogą w związku z tym podjąć Państwo decyzję, czy w tym momencie dziecko wymaga wsparcia poprzez zachętę do samodzielnego wykonania zleconych zadań, wspólne czytanie podręcznika, motywowanie do nauki, czy też zmniejszenie nacisku na wykonanie zleconych zadań w terminie, okazanie zrozumienia i wsparcia emocjonalnego. Dobrze jeżeli swoimi obserwacjami dotyczącymi możliwości realizacji materiału przez swoje dzieci będziecie Państwo dzielić się z wychowawcami i nauczycielami.