Jak radzić sobie ze stresem

Kilka słów o stresie

Drodzy uczniowie JCE,

Stres jest obecny w Waszym życiu – zarówno w szkole, przy tablicy, odpowiedzi, na sprawdzianie – jak i teraz w czasie edukacji zdalnej i w związku z różnymi ograniczeniami wynikającymi z chronienia siebie i innych przed koronawirusem.

Odczuwanie stresu wiąże się z tym że nasze ciało przygotowuje się do stawienia czoła czemuś co spostrzegamy jako zagrożenie. Jeżeli musielibyście – czego wam oczywiście nie życzę – uciekać przed niedźwiedziem w lesie (takie sytuację się zdarzają: zobacz tutaj) –  związany z tym stres sprawiłby na przykład, że serce szybciej pompowałoby krew, tak byście mogli biec szybciej niż zwykle.

Po udanej ucieczce, będącej ogromnym wysiłkiem fizycznym – przyszłoby naturalne zmęczenie, odprężenie i uczucie ulgi.  Jeżeli byłoby już bezpiecznie, lęk ustąpiłby, a ciało byłoby zrelaksowane. Energia, którą wyzwolił stres, zostałaby zużyta na ucieczkę.

Sytuacje związane z codziennym życiem, sprawami szkolnymi, egzaminami,  ale też relacjami z rodzicami, kolegami i koleżankami – potrafią być równie stresujące jak niedźwiedź w lesie. Zwłaszcza wtedy gdy traktujemy je jako zagrożenie. Te wyzwania różnią się jednak od spotkania niedźwiedzia w lesie. I chociaż nasze ciało szykuje się do fizycznej walki lub ucieczki, z reguły ona nie następuje. Zostajemy więc z tym nierozładowanym napięciem, nawet jeżeli zakończyła się stresująca nas sytuacja. Musimy szukać jakiegoś innego sposobu na radzenie sobie ze stresem.

Każdy i każda z Was ma swoje sposoby radzenia sobie ze stresem, sposoby na relaksowanie się, odprężenie się. Dla niektórych jest to aktywność fizyczna, dla innych zajęcie się ulubionym hobby, czytaniem książek, słuchaniem muzyki, graniem w gry.  Są to sposoby mniej lub bardziej skuteczne. Z części z nich może być trudno teraz korzystać, zwłaszcza jeżeli wiązały się do tej pory z wychodzeniem na zewnątrz, spotykaniem się z ludźmi, czy uprawianiem sportu poza domem.

W tej nietypowej sytuacji w której jesteśmy możecie też odkryć że trochę inaczej radzicie sobie ze stresem i inne sprawy was denerwują, również te związane z kontaktami z ludźmi. Dla części z Was może być irytujące przebywanie wciąż w tej samej – ograniczonej – przestrzeni, z tymi samymi ludźmi.

Odczuwanie stresu jest też tym większe im większa niepewność co do dalszego przebiegu nauki, egzaminów, izolacja od kolegów i koleżanek, trudności związane ze zdalnym trybem nauki. Przed szczególnym wyzwaniem stoją uczniowie klas ósmych i maturzyści, jeszcze niedawno przygotowujący się do egzaminów które miały odbyć się pod koniec kwietnia i w maju.

Co w związku z tym możecie zrobić aby zmniejszyć ten odczuwany przez Was stres?

Ponieważ uczucie stresu jest sposobem w jaki na stresującą sytuację odpowiada nasze CIAŁO i UMYSŁ, warto zadbać o obie te sfery.

Nieprzyjemne doznania związane ze stresem będą mniejsze, jeśli będziecie aktywni fizycznie, zachowacie mniej więcej stałe godziny snu, zgodne z rytmem dobowym (czyli w nocy raczej śpimy) i odpowiednią dietę – dostosowaną też do ilości ruchu na którą możecie sobie teraz pozwolić.

Zarządzając swoim stresem związanym z przygotowaniami do egzaminów warto trzymać się pewnego planu działania. Zostawianie większej części materiału na ostatnie dwa lub trzy dni przed egzaminem będzie wiązało się ze zdecydowanie większym stresem niż powtarzanie go nieco wcześniej. Duży stres, nawet jeżeli pomaga się zmobilizować, sprawia że zapamiętywanie, uczenie się jest o wiele mniej efektywne.  Łatwiej zapominamy to czego uczyliśmy się w stresie. Dlatego czas tuż przed egzaminami, to raczej czas na powtórki, niż uczenie się czegoś zupełnie nowego.

To czy przeżywamy jakąś sytuację jako zagrażającą zależy też od tego co myślimy o tej sytuacji.

Gdyby w nocy obudził was zupełnie nieoczekiwany hałas, moglibyście uznać że jest to jakieś niekreślone zagrożenie które wymaga pełnej mobilizacji, szykowania się do walki lub ucieczki. Gdybyście jednak spodziewali się nocnego powrotu kogoś z domowników, to ten sam hałas wzbudziłby o wiele słabsze uczucia, może irytację.

Bardzo często poziom stresu jest związany ze sposobem w jaki myślimy o świecie. Jeżeli masz takie przekonanie:

„Aby być wartościową osobą, muszę być kompetentny i muszę osiągać sukcesy we wszystkim, co robię. Nie wolno mi popełniać błędów.„

Jeżeli masz takie właśnie przekonanie, to sytuacje takie jak egzamin czy odpowiedź ustna możesz przeżywać jako bardziej stresujące.

O wiele zdrowszym i bardziej racjonalnym sposobem myślenia było by:

„Staram się osiągać najwięcej, ile mogę, ale każdy z nas popełnia błędy. Mogę akceptować siebie jako osobę bez względu na to, ile udało mi się osiągnąć, bo zawsze znajdzie się ktoś, kto robi to ode mnie lepiej”.

Jeśli będziesz myślał/myślała w ten drugi sposób to również odczuwany przez Ciebie stres będzie mniejszy, bo egzamin, sprawdzian czy odpowiedź nie będzie dla Ciebie sytuacją zagrażającą dla Twojego poczucia własnej wartości. Niezależnie od tego, czy dzieje się to w szkole, na egzaminie, czy w trakcie nauki zdalnej.

Gdy zauważasz, że Twój stres narasta w takim stopniu że utrudnia ci myślenie, przerwij to:  zajmij się innym, łatwiejszym zadaniem, pozwól sobie na chwilę przerwy, policz od 10 do 1, policz swoje oddechy. Możesz też zadać samemu lub samej sobie kilka pytań, które pomogą w zmniejszeniu stresu:

• Czy rzeczywiście od przebiegu tej sytuacji zależy tak wiele?
• Czy od tego czy zrobię to jedno zadanie na sprawdzianie lub egzaminie zależy moje życie, zdrowie? (podpowiedź: Nie 🙂 )
• Nawet jeżeli to zadanie, którego może nie potrafię w tej chwili wykonać, wpłynie na moją ocenę, to… Czy od tej oceny ze sprawdzianu, wyniku egzaminu zależy moja przyszłość? 
• A jeżeli nawet tak, to czy cała przyszłość? (podpowiedź: na pewno nie cała 🙂 )
• Czy za rok, 5-10 lat będę o tym pamiętał/a? Czy będzie to miało dla mnie takie znaczenie jak dziś?

Pomyśl też o swoich sposobach na uspokajanie się. Co możesz sam/sama sobie powiedzieć, pomyśleć aby zmniejszyć swoje odczuwanie stresu? Znajdź swoje sposoby lub skorzystaj z powyższych podpowiedzi. Możesz to poćwiczyć jeszcze przed egzaminami,

Więcej na temat stresu i sposobów radzenia sobie z nim dowiesz się na przykład tutaj: https://www.swps.pl/strefa-psyche/blog/relacje/16812-jak-dziala-na-nas-stres-i-jak-sobie-z-nim-radzic

Zapraszamy też do kontaktu:

Zespół Psychologiczno – Pedagogiczno – Duszpasterski JCE